Çocuğuma Tuvalet Eğitimini Nasıl Vereceğim?
Tuvalet eğitimi, çocuğun sosyal gelişiminde önemli bir basamaktır. Her çocuğun tuvalet eğitimine hazır olma yaşı farklıdır. Tuvalet eğitimine erken başlamak ya da 4 yaş ve sonrasına bırakmak yanlış bir tutumdur.
Tuvalet eğitimine erken başlanmamalıdır. Çünkü çocuk yeterli kas kontrolünü kazanmış olsa da eğer yeterli zihinsel olgunluğa henüz ulaşmamış ise neyi niçin yaptığını anlayamaz. Bu da çocukta ters tepkiye yol açarak, eğitimi reddetmesine neden olabilir. Son derece önemli konulardan biri de çocuğun bu eğitime duygusal olarak da hazır olmasıdır.
Eğer direniyorsa, onu kesinlikle zorlamayın! Sadece biraz daha zamana ihtiyacı olabilir. Zorlayıcı bir tuvalet eğitimi, çocuğun kendini kötü hissetmesine yol açar. Kalıcı problemlere ve kabızlığa yol açabilir. Ev taşıma, kardeş doğumu, ailede ölüm, ayrılık gibi stresli dönemler deneme girişimlerine başlamak için uygun zamanlar değildir.
Tuvalet eğitiminde, kaka eğitimi idrar eğitiminden daha önce gerçekleşir. Çünkü kaka denetimini kontrol eden kaslar idran kontrol eden kasıardan daha erken gelişir. Ebeveynler çocukların kaka yapmak istediklerini gösteren davranışları daha kolay algılarlar. Gündüz tuvalet eğitimi de gece tuvalet eğitiminden önce olur. Genellikle kızlar erkeklerden önce eğitimi alırlar.
Çocuklar, 2.5-3 yaş arası dönemde tuvalet eğitimine hazır olduklannı gösteren bazı davranışlar sergiler.
Tuvalet eğitimine başlamak için çocuğun hazır olup olmadığını şu sorulan sorarak anlayabiliriz …
- İdrarını bir defada mı, azar azar mı yapıyor?
- Uzun süre kuru kalıyor mu?
- Çişini yaptığını anlıyor ve bunu ifade edebiliyor mu?
- Külot giymeye ilgi duyuyor ve külot giyiyor olmak onu teşvik ediyor mu?
- Tuvaleti geldiğinde odadan odaya geziyor mu?
- Tuvaletini yapmak için gerekli oturup kalkma eşgüdümüne sahip mi?
- Alt kıyafetini kısmen aşağı indirip yukan çekebiliyor mu?
Çocuğunuzun tuvalet eğitimine hazır olduğunu gösteren davranışları şunlardır:
- Yetişkinin davranışlannı taklit etmek.
- Basit yönergeleri anlamak ve uygulamak,
- Altı kirlendiğinde rahatsız olmak ve temizlenmesini istemek.
- Tuvalet gereksinimini sözle ya da işaretle ifade etmek.
- Kendi başına pantolonunu indirebilmek, çekebilmek.
- Başkaları tuvaleti kullanırken ilgilenmek.
- Bez kullanmak istemediğini ifade etmek.
- 2-3 saatlik sürelerle kuru kalabilmek
Eğitime başlarken nasıl bir dil kullanacaııza karar verin. Ailede kullanılan, çocuğun da söyleyebileceği basit kelimeler seçin. Çocukla ortak bir dil konuşmanız önemlidir. Çocuğun hazır olduğunu fark edince, bir bebek lazımlık alın (Ayakları yere dediği için genellikle lazımlıkta daha rahat ederler). Önce, lazımlığı oyun oynadığı odaya yerleştirin. Oyun oynarken, televizyon izlerken, üstüne oturmasına izin verin. Böylelikle lazımlığa alışmasını teşvik etmiş olursunuz. Çoğunuzu oturması için asla zorlamayın! Tuvalet ihtiyacı olunca size söylemesi için cesaretlendirin. Tuvaletini altına yaptıktan sonra haber verse de onu övün. Bir dahaki sefere, daha erken söylemesi için cesaretlendirin. Çocuk alışıp sevdikten sonra, lazımlığı banyoya yerleştirin ve denemelere başlayın. 1-2 saatte bir, birlikte banyoya gidin. Sabah kalktığında, yemeklerden sonra ve tuvaleti geldiğine dair belirtileri fark ettiğinizde, lazımlığa oturması için teşvik edin. Birkaç dakika beklemesini sağlayın, sonuç yoksa ısrar etmeyin. Bazı çocuklar başlangıçta, çişlerini lazımlığa yapar ancak kaka için bezlerini kullanmaya devam ederler.
Tuvalet eğitimi ne kadar sürer?
Her çocuk farklıdır. Genellikle, önce barsak kontrolü sağlanır. İki yaş çocuğu tuvaletini bekletme becerisine sahip deldir. Çocuklar yaptıkları işlerle (oyunlarıyla) çok meşguldürler. Bu nedenle de tuvaletlerinin geldiğini önceden fark etmezler. Öğrenme aşamasında çok sayıda kazaların olması normaldir. Mesane ve bağırsak kaslarının kontrolünü sağlamak, bu yaş çocuğu için büyük bir beceridir ve zaman zaman bazı sorunlar oluşur. Yatak ıslatma çocukluk çağında sık rastlanan bir durumdur ve kontrol yaşı genetik etkenlerle belirlenir. Çocuğunuzun altını ıslatmasına şaşırmadan önce, annenize kaç yaşında kuru kalmayı başardığınızı sorun! Çocuğunuz, büyük tuvalete geçmek istediğinde size söyleyecektir. Klozet adaptörü ve klozete ulaşabilmesi için bir basamak veya tabure sağlamak işinizi kolaylaştıracaktır. Lazımlıkta otururken yanında olmak, sohbet etmek onu rahatlatır. Anne, baba veya büyük kardeşlerin tuvaleti nasıl kullandıklarını göstermeleri de yararlı olur.
Tuvalet ve temizlik eğitimi neşeli bir oyuna dönüştürülerek verilmelidir. Çocukların yaşamında tuvalet eğitiminin önemli bir yeri vardır. Çocuk ilk ciddi eğitimini tuvalet eğitimi olarak alır ve hemen hemen bedeninin bütün işlevleri işin içindedir. 0, dikkatini toplamak, vücudundan gelen sinyalleri önce anlamlandırmak sonra değerlendirmek, bu sinyallere göre tepki vermek ve ebeveynlerden yardım istemek gibi çok karmaşık bir işlemler zincirini öğrenmektedir. Hem zihinsel hem de bedensel olarak bir kontrol sağlama mekanizmasını oturtmaya çalışmak göründüğü kadar kolay değildir.
Çocukların gelişim süreçleri içinde en önemli ve aileleri en çok zorlayan dönüm noktalarından biridir tuvalet eğitimi. Çocuklarda tuvalet eğitimine başlamak için belirlenmiş kesin bir yaş yoktur. Kesin olan tek şey; çocuğun yeterli bedensel ve bilişsel olgunluğa ulaşmasını beklemek gerektiğidir. Bu olgunluğa ulaşmamış çocuklara verilecek tuvalet eğitimi ise eğitimden çok zorlama olacaktır. Yetişkin yaşlarında karşılaşılan çeşitli davranış sorunlarının en yaygın nedenlerinden biri de bu zorlamalardır.
Kalıcı bir tuvalet eğitimi için çocuğun, yeterli düzeyde kas kontrolüne sahip olması gerektiğinden, eğitim verilirken kesinlikle zorlama ve baskı yoluna gidilmemelidir. Aksi takdirde çocuklarda ileri yaşlarda alt ıslatma, uyum ve davranış bozuklukları görülebilir.
Bir diğer konu da tuvalet eğitimi sırasında kullanılacak malzemelerin seçimidir. Bu seçimi mümkünse çocukla beraber yapmak ve onun beğendiği renk ve model seçimine dikkat etmek gerekir. İşi kolaylaştıracak bir diğer yöntem, bu eğitim sırasında çocuğun gözlemleyeceği uygun bir model sunmaktır. Bu model anne, baba, abi ya da abla gibi aile bireyleri olabilir ama model olacak kişi çocukla aynı cinsiyette olmalıdır. Çocuk modelle beraber tuvalete gitmeli ve onu izlemelidir. Bu gözlem, sözle anlatılamayacak pek çok talimatı anlamasını kolaylaştıracaktır. Çünkü çocuklar gördükleri değişik davranışları yapma eğilimindedirler. Dolayısıyla böyle bir modellemenin ardından hevesle aynı davranışı yapmak isteyeceklerdir.
Bez ilk defa çıkarıldığında ve çamaşırlar ilk kez giyilmeye başlandığına bu, eğlenceli bir tören haline getirilebilir. Tuvalet eğitiminin tamamlanması çocuktan çocuğa değişmektedir. Tuvalet eğimi sürecinde geri dönüşler yaşanabilir. Geri dönüşlerde eğitime bir süre ara verilmelidir. Başarısızlık hissine kapılıp panik olunmamalıdır. Tuvalet eğitimi için tüm dikkatinizi ona verebileceğiniz bir zamanı seçin. Hafta sonu ya da tatil zamanı, tuvalet eğitimine başlamak için uygun bir zamandır. Tuvalet eğitiminin başka değişikliklerle (kardeşin doğumu ya da anaokuluna başlama gibi) aynı zamana denk gelmemesine özen gösterin.
Sonuç olarak; çocukluğun ilk yılları zor bir süreçtir. Bu yıllarda çocuklar gelişen bağımsızlık duygularını keşfederler. Bu bağımsızlık arayışının başkaları tarafından nasıl kabul göreceği ile çocuğun gelişen utanma ve şüphe duyguları arasında hassas bir denge vardır. Bu süreçte hiç bir zaman “GERİLMEMEK” en can alıcı olan noktadır. Yani tuvalet eğitimindeki anahtar kavram budur. Bunun nedeni, bebeğe en çabuk yansıyan olumsuz duygunun gerginlik hali olmasından kaynaklanmaktadır. Her başarısında onu övmek, memnuniyetinizi bir gülücük veya sarılma, bazen de küçük bir ödülle göstermek onun iç dünyasını aydınlatacak, özgüven tohumlarının ekilmesine yol açacaktır. Ayrıca, takdir edilen davranışlar yinelenir!
Arada olabilecek kazaları hoş görün ve başarısızlıklarında onları cezalandırmayın! Bu sadece, işleri zorlaştırır ve çocuğunuzu üzer. Belki de çocuğunuz henüz bu eğitime hazır değildir, Bu durumda biraz daha sabretmeli ve çocuğunuzun hem fiziksel, hem zihinsel, hem de duygusal açıdan hazır olmasını beklemek durumundasınız.
Bilinmelidir ki çocukların çoğu, tuvalet eğitimiyle ilgili olarak az ya da çok sorun yaşar ve yaşatırlar. Eğer bir sağlık sorunu söz konusu değilse sabırlı, ilgili ve sevecen bir yaklaşımla tüm sorunlar halledilebilir. Acele edilmemelidir, er veya geç bu işin olacağını bilen bir yaklaşım ebeveynlerin hüsrana uğramalarını engelleyeceği gibi çocuğun özgüvenini de destekler.
Çocuklar; sağlıklı oldukları sürece, iyi beslendiklerinde ve kendilerine düzeyleri üzerinde başarı göstermeleri için baskı yapılmadıkça öğrenmeye hazırdırlar. Ancak çoğu zaman hazır olmadan çok önce büyümeye zorlanırlar. Anne babalara ve çocuğun öz bakımını veren kişilere verilebilecek öneri şudur ki; lütfen bu süreçte onu yaşıtı diğer çocuklarla karşılaştırmadan, çocuğunuzun kendine özgü gelişim basamaklarındaki bireysel düzeyini ve hızını baz alarak ilerleyin ve çocuklarınız tarafından gönderilen ipuçlarını dikkate alıp bu ipuçlarını değerlendirmeye çalışın.
Leave a Reply